Ons lid Simone Siemons, van de afdeling Amersfoort, bracht dit interessante boek bij de redactie onder de aandacht. Het thema van de totslaafgemaakten is momenteel in Nederland natuurlijk zeer actueel. De VVAO is een vereniging voor hoogopgeleide vrouwen van alle achtergronden. In dit kader besteden we ook aandacht aan de voorgeschiedenis en de strijd van deze vrouwen in Suriname, waar menigeen zich solidair mee voelt.

De arbeidsmigratie van Brits-Indische vrouwen na afschaffing van de slavernij

Nadat de slavernij formeel was afgeschaft migreerden er 34.304 Brits-Indiërs tussen 1873 en 1921 met een 5-jarig arbeidscontract naar Suriname. 28,5% van hen was vrouw. Over dit deel van de koloniale geschiedenis is in Nederland maar heel weinig bekend. Over de strijd die de eerste Brits-Indische vrouwen leverden in Suriname is nagenoeg niets bekend.

Nanhoe beschrijft met behulp van literatuurstudie en verhalen van nabestaanden hoe het leven van de eerste generatie vrouwen eruitzag in Suriname. Arbeidsmigratie was voor hen een overlevingsstrategie en een manier om over het eigen leven te beschikken. Voor de vrouwen zelf bood arbeidsmigratie keuzemogelijkheden rondom kostwinning en overleving. Het bracht meer zelfstandigheid en zelfbeschikking, ondanks dat zij ook in Suriname behoorden tot de onderste laag van de samenleving. Migratie bood de kans een nieuw leven op te bouwen.

De Brits-Indische vrouwen hadden hun survivormentaliteit in Suriname nodig. Zij werden onderdrukt, mishandeld, verkracht en sommige zelfs vermoord. Zij gingen de strijd aan met drie patriarchaten: de Britse, de Brits-Indische en de Nederlandse. Zij maakten hun eigen (partner)keuzen, bouwden hun eigen kapitaal op en zorgden tegelijkertijd voor hun kinderen. Zij waren de Brits-Indische feministen van hun tijd.
Het boek De arbeidsmigratie van Brits-Indische vrouwen na afschaffing van de slavernij bespreekt de context van de migratie en de strijd die de vrouwen leverden.

Aan de orde komen:

• humanisering van de slavernij en afschaffing van de slavernij;
• tien jaar verplichte arbeid door voormalig tot slaaf gemaakten onder staatstoezicht;
• werving van vervangende arbeiders in voormalig Brits-Indië;
• de vrouwen die de stap namen naar arbeidsmigratie;
• het transport, de ontvangst en het leven in Suriname;
• de opvoeding van kinderen na migratie;
• de momenten van zelfbeschikking voor vrouwen;
• de strijd van de vrouwen om hun zelfbeschikking;
• wat de strijd opleverde en welke prijs de vrouwen ervoor betaalden.

‘De Brits-Indische vrouwen functioneerden als doorgeefluik (de agent) van de zelfbeschikking. De veranderingen, de aantasting van het mannelijk gezag, eisten ook hun tol in de vorm van fysiek geweld, aanranding en verkrachting. Maar hoe assertief deze vrouwen daarop ook reageerden, hun meldingen van dergelijke wandaden leidden zelden tot veroordelingen. Dit betekende overigens geen aantasting van hun eigenwaarde; ze gaven de regie over hun eigen bestaan niet meer uit handen. Dat getuigt van een immense kracht, die werd doorgegeven aan hun vrouwelijke nazaten. Niet in de vorm waarin het feminisme bij ons gestalte kreeg, door vrouwen te mobiliseren die de verandering van hun persoonlijk leven afdwongen bij de politiek. Het feminisme dat werd uitgedragen door de contractarbeidsters van weleer ging niet in golven maar in druppels die niet ophielden vrouwelijke nazaten aan te raken.’

Hedy d’Acona